Zmiany zapalne w obrębie błony śluzowej jamy ustnej są częstym problemem klinicznym w praktyce lekarzy i lekarzy stomatologów. Przyczyną zmian chorobowych mogą być infekcje: wirusowe, bakteryjne lub grzybicze, a także czynniki alergiczne, choroby ogólnoustrojowe oraz powikłania niechirurgiczne chemioterapii i radioterapii.
Spośród wielu czynników predysponujących do rozwoju zapalenia błony śluzowej jamy ustnej warto wymienić m.in.: choroby zębów i przyzębia, celiakię i cukrzycę, drobne urazy wewnątrz jamy ustnej, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów oraz niedobór witamin z grupy B. To powszechna dolegliwość, która występuje u osób w każdym wieku, zarówno u dzieci jak i dorosłych (szczególnie narażone są na nią kobiety w ciąży), niestety często lekceważona przez pacjentów. Warto pamiętać o tym, że stan jamy ustnej i gardła ma wpływ na funkcjonowanie całego organizmu.

Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej – objawy

Błona śluzowa jamy ustnej jest elementem wyścielającym jamę ustną, która jest początkowym odcinkiem układów oddechowego i pokarmowego. Zbudowana jest z nabłonka, błony podstawowej, blaszki właściwej i błony podśluzowej oraz stanowi fizyczną barierę pomiędzy organizmem, a światem zewnętrznym. Zdrowa błona śluzowa jest różowa, lśniąca i wilgotna, z łatwością daje opór infekcjom. Jeśli pojawia się pieczenie lub ból, a śluzówka staje się obrzęknięta, zaczerwieniona i zauważamy obecność pokrywającego ją nalotu to najprawdopodobniej doszło do zapalenia śluzówki jamy ustnej. Objawy, które mogą sugerować choroby błony śluzowej w obrębie jamy ustnej to m.in:

● silny ból, mogący utrudniać przełykanie;
● obrzęk i przekrwienie śluzówki jamy ustnej;
● nalot albo nieprzyjemny zapach z jamy ustnej;
● pęcherzyki na granicy skóry i błony śluzowej (opryszczka);
● uczucie swędzenia w gardle;
● pieczenie spowodowane przez nadżerki i afty;
● krwawienie z dziąseł;
● drapanie w jamie ustnej.

W niektórych przypadkach mogą wystąpić objawy dodatkowe, uzależnione od przyczyny choroby. Jeśli zakażenie ma etiologię wirusową lub bakteryjną mogą wystąpić: podwyższona temperatura ciała, uczucie rozbicia i złe samopoczucie. Jeżeli choroba jest spowodowana np. przez wdychanie lub spożycie drażniącej substancji, w jamie ustnej mogą pojawić się pęcherze, owrzodzenia, krwawienie, nadżerki, lub nieprzyjemny zapach z ust.

Zapalenie śluzówki jamy ustnej – przyczyny

Choroby jamy ustnej mogą mieć różne przyczyny. Często są wywołane przez patogeny, które powodują infekcje wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej może być również wynikiem podrażnienia przez elementy mechaniczne, wysoką temperaturę, przygryzienie języka, może też wynikać z niewłaściwej pielęgnacji jamy ustnej lub wystąpić wskutek niedoborów witamin z grupy B. Podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej może być wynikiem innych chorób (m.in. cukrzycy, celiakii, innych chorób układu pokarmowego), a także przewlekłego przyjmowania niektórych leków, m.in. sterydów, Zapalenie śluzówki jamy ustnej może wystąpić w każdym okresie życia, ale szczególnie narażone są osoby o niskiej odporności, pacjenci po antybiotykoterapii, cukrzycy, alergicy, kobiety w ciąży oraz w okresie menopauzy. Zachorowaniom sprzyja również palenie papierosów i nadużywanie alkoholu, które wysuszają błonę śluzową gardła i zwiększa ryzyko wystąpienia infekcji. Zmiany w obrębie śluzówki jamy ustnej mogą być też pierwszym symptomem choroby nowotworowej, dlatego bardzo ważna jest czujność i regularne sprawdzanie stanu jamy ustnej zarówno to wykonywane samodzielnie przez pacjenta, jak i w razie wystąpienia niepokojących zmian – przez lekarza POZ lub laryngologa.

Jak leczyć choroby jamy ustnej?

Zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej bywają bardzo nieprzyjemne i uciążliwe, dlatego warto im zapobiegać poprzez odpowiednią profilaktykę, a kiedy już zachorujemy jak najszybciej wdrożyć odpowiednie postępowanie. Jeżeli objawy są silne, a dodatkowo występuje gorączka, należy skonsultować się z lekarzem, który wdroży odpowiednie leczenie. Jeżeli objawy są łagodne, często wystarcza odpoczynek w domu i zastosowanie tradycyjnych sposobów, których używały już nasze prababki. Nawilżajmy błonę śluzową poprzez picie letnich napojów, unikajmy alkoholu i napojów gazowanych, włączmy nawilżacz powietrza, a w sezonie zimowym możemy też rozwiesić na kaloryferze wilgotne ręczniki. Pamiętajmy o tym, żeby wietrzyć pomieszczenia w których spędzamy czas. Warto pomyśleć też o zrobieniu płukanki na gardło, np. z rumianku albo szałwii. W leczeniu chorób błony śluzowej jamy ustnej pomocne mogą być także preparaty antyseptyczne: roztwory do płukania gardła, spraye i tabletki na gardło, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Ich działanie polega na wspomaganiu leczenia stanów zapalnych jamy ustnej i gardła, przebiegających z objawami takimi jak: ból gardła, zaczerwienienie, obrzęk. Stany zapalne i podrażnienia jamy ustnej występują bardzo często, dlatego warto stosować odpowiednią profilaktykę, zadbać o higienę jamy ustnej poprzez dobór odpowiednich preparatów do pielęgnacji. W przypadku pierwszych objawów infekcji możemy wspomóc się antyseptycznymi preparatami dostępnymi w drogeriach i aptekach.

Należy pamiętać, że artykuł nie zastępuje porady lekarskiej, jeżeli objawy choroby nie ustępują, utrzymują się, mimo przyjmowania leków lub pojawiają się inne, niepokojące objawy, należy skonsultować się z lekarzem.

neo01.2021.12